CNQP&KT - Trong di sản Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại cho chúng ta có tư tưởng “Chính trị trọng hơn quân sự”, được Người chỉ rõ từ năm 1944 khi Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam ngày nay.

Tư tưởng này của Chủ tịch Hồ Chí Minh ra đời trong bối cảnh cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng trực tiếp chống lại sự xâm lược, ách thống trị, bóc lột của phát xít Nhật - Pháp và bọn phong kiến tay sai phản động. Cuộc chiến đấu diễn ra ở giai đoạn này là cuộc chiến không cân sức về mặt quân sự, bởi vậy, tư tưởng “Chính trị trọng hơn quân sự” trở thành đường lối cơ bản xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân.

Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi muốn nhấn mạnh một số vấn đề sau:

Thứ nhất, Hồ Chí Minh quan niệm chính trị phải xuất phát từ mục tiêu hành động tất cả vì con người. Quan niệm con người của Hồ Chí Minh gọi chung là “Đồng bào” hay “Nhân dân”... và gọn hơn nữa là “Dân”. Hồ Chí Minh cho rằng, con người là tinh hoa của trời, đất - tổng hợp những tinh túy nhất trong quá trình phát triển của tự nhiên và sự tiến bộ của xã hội, thông qua đấu tranh cải tạo tự nhiên - xã hội ngày càng phát triển và hoàn thiện hơn. Người viết: “Chữ Người, nghĩa hẹp là gia đình, anh em, họ hàng, bầu bạn. Nghĩa rộng là đồng bào cả nước. Rộng nữa là cả loài người. Trừ bọn Việt gian bán nước, trừ bọn phát xít thực dân, là những ác quỷ mà ta phải kiên quyết đánh đổ, đối với tất cả những người khác thì ta phải yêu quý, kính trọng, giúp đỡ. Chớ nịnh hót người trên. Chớ xem khinh người dưới”1.

“Quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng, lại có hại”.

 (Chủ tịch HỒ CHÍ MINH)

Đứng trên quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, Hồ Chí Minh luôn đề cao con người, nhìn thấy sức mạnh của con người khi được đặt trên một cội rễ văn hóa truyền thống vững chắc, khi được giác ngộ lý tưởng cách mạng cao đẹp theo các giá trị nhân văn và khi được đáp ứng, thỏa mãn các nhu cầu, lợi ích của sự sinh tồn và phát triển. Hồ Chí Minh coi con người là vốn quý nhất, là nhân tố quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội. Theo Hồ Chí Minh, con người vừa là lực lượng, vừa là mục tiêu, vừa là động lực chủ yếu, trực tiếp của sự phát triển.

Thứ hai, mối quan hệ giữa chính trị và quân sự. Theo Hồ Chí Minh, việc xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân phải bắt đầu từ việc xây dựng lực lượng chính trị của quần chúng. Người cho rằng, trước hết phải thành lập các tổ chức chính trị của quần chúng, như: Thanh niên cứu quốc, công nhân cứu quốc, phụ nữ cứu quốc, binh lính cứu quốc… Hồ Chí Minh chỉ rõ: Muốn có đội quân vũ trang phải có đội tuyên truyền vận động - đội quân chính trị trước đã. Nên việc này phải làm ngay, sao cho đội quân chính trị ngày càng đông…Phải có quần chúng giác ngộ chính trị tự nguyện cầm súng thì mới thắng được. Trên cơ sở xây dựng các tổ chức chính trị, phải thành lập các đội tự vệ, du kích và thông qua các tổ chức này mà chọn lọc “số cán bộ và đội viên kiên quyết, hăng hái nhất và sẽ tập trung một phần lớn vũ khí để lập ra đội chủ lực”2.

Như vậy, lực lượng chính trị là nền tảng, là cơ sở để phát triển lực lượng vũ trang nhân dân. Chính trị có vững thì tư tưởng mới thông, quyết tâm mới cao, trí tuệ mới sáng, khả năng khắc phục khó khăn, gian khổ mới lớn, kỷ luật mới nghiêm và mới tạo ra sức mạnh để đánh thắng kẻ địch. Người khẳng định: “Quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng, lại có hại”. Có chính trị đúng sẽ có tư tưởng tốt, sẽ có ý chí quyết tâm cao, sẽ có lòng yêu nước. Theo Hồ Chí Minh, vai trò quan trọng của lực lượng chính trị không chỉ tồn tại ở thời điểm thành lập mà ngay cả khi lực lượng vũ trang nhân dân đã tồn tại một cách độc lập thì chính trị vẫn trọng hơn quân sự, tuyên truyền trọng hơn tác chiến và giữa hai lực lượng này vẫn có mối quan hệ hết sức bền chặt.

Thứ ba, cuộc kháng chiến của ta là cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện. Toàn dân kháng chiến, toàn diện kháng chiến là tư tưởng xuyên suốt và nhất quán của Hồ Chí Minh về chiến tranh cách mạng, xuất phát từ lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng” và tư tưởng toàn dân đánh giặc của ông cha ta. Người phân tích: “Địch muốn làm cho chóng, muốn thắng nó ta phải toàn diện kháng chiến, toàn dân kháng chiến. Nó muốn thắng, nó chia rẽ ta cho lương ghét giáo, giáo ghét lương, xui Nam bộ ghét Bắc bộ. Bây giờ nó lấy vũ lực ta không sợ. Nó lấy chính trị, ta không mắc mưu. Nó lấy kinh tế phong tỏa, thì ta lấy kinh tế ta đánh nó. Ta tăng gia sản xuất. Ta lợi hơn nó là nó không thể kéo dài được, mà ta thì có thể kéo dài”3.

Để huy động sức mạnh toàn dân không chỉ cổ vũ động viên mà phải đặc biệt chú trọng công tác tổ chức lực lượng theo quan điểm “Người trước súng sau”.

Hồ Chí Minh khẳng định, chỉ dựa vào lực lượng của toàn dân, phát huy sức mạnh của nhân dân, tổ chức tập hợp và phát động toàn dân đánh giặc mới tạo nên sức mạnh tổng hợp đánh thắng kẻ thù. “Dân khí mạnh thì vũ khí nào cũng không chống nổi”.Trong Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp, ngày 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước”. Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Người kêu gọi: “Quân và dân cả nước ta, triệu người như một, nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, không sợ hy sinh, không sợ gian khổ, quyết kiên trì và đẩy mạnh cuộc kháng chiến, quyết chiến quyết thắng, đánh cho quân Mỹ phải rút hết sạch, đánh cho ngụy quân và ngụy quyền sụp đổ hết, giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hòa bình thống nhất nước nhà”4.

Theo Hồ Chí Minh, để huy động sức mạnh toàn dân không chỉ cổ vũ, động viên mà phải đặc biệt chú trọng công tác tổ chức lực lượng theo quan điểm “Người trước súng sau”, từ xây dựng lực lượng chính trị của quần chúng làm cơ sở nền tảng xây dựng lực lượng vũ trang. Chăm lo xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân trong mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi, lấy liên minh công - nông làm nền tảng, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Hồ Chí Minh phân tích âm mưu của kẻ thù tấn công ta trên tất cả các mặt quân sự, phá hoại kinh tế, chia rẽ đoàn kết dân tộc, bao vây cô lập về ngoại giao... “Giặc đánh ta về các mặt: chính trị, quân sự, kinh tế. Ta cần chống giặc về những mặt đó. Giặc cố gắng cả vật chất lẫn tinh thần. Giặc mạnh hơn ta về trang bị vật chất. Nhưng về tinh thần thì ta mạnh hơn địch gấp bội, vì ta có chính nghĩa”5.Theo Người, phát huy thế mạnh của chiến tranh nhân dân với lực lượng vũ trang ba thứ quân làm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc; phải phát huy cao độ nghệ thuật quân sự Việt Nam, thực hiện “lấy nhỏ đánh lớn”, “lấy ít địch nhiều”, tiến tới đánh bại chúng.

Hồ Chí Minh chỉ rõ, địch quân sự mạnh nhưng chính trị yếu hơn ta. Thắng lợi quân sự đem lại thắng lợi chính trị nhưng thắng lợi chính trị sẽ làm cho thắng lợi quân sự to lớn hơn. Bởi vậy, đấu tranh quân sự phải gắn liền với đấu tranh chính trị, văn hóa, phát huy thế mạnh chính nghĩa của ta, vạch trần bản chất phi nghĩa của địch, tạo điều kiện cho đấu tranh quân sự phát triển. Theo Hồ Chí Minh, “Chiến tranh ngày nay không riêng gì về mặt quân sự, mà cả về chính trị, kinh tế, văn hóa nữa. Chiến tranh về mặt văn hóa hay tư tưởng so với những mặt khác cũng không kém quan trọng. Mục đích của nó là làm ly gián quân địch, làm nhụt chí chiến đấu của bên địch”6. Trên mặt trận văn hóa, kẻ thù dùng mọi thủ đoạn thâm hiểm hòng chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, làm lung lạc ý chí chiến đấu của nhân dân ta. Do vậy, “Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận” và “anh chị em văn nghệ sĩ là chiến sĩ trên mặt trận ấy” để đấu tranh xóa bỏ nền văn hóa nô dịch của địch, xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa.

Thời gian càng lùi xa, tầm vóc của Chủ tịch Hồ Chí Minh càng trở nên vĩ đại hơn. Tư tưởng “Chính trị trọng hơn quân sự” của Người vẫn nguyên giá trị lý luận và có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc. Trong bối cảnh tình hình thế giới hiện nay và mục tiêu, nhiệm vụ cách mạng Việt Nam, tư tưởng đó đã và đang được Đảng ta quán triệt và vận dụng sâu sắc để xây dựng Quân đội nhân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, sẵn sàng làm thất bại mọi âm mưu chống phá của các thế lực thù địch, bảo vệ Đảng, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

TS. VŨ QUANG ÁNH

Học viện Báo chí và Tuyên truyền

_________________

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb CTQG, HN, 2011, tập 6, tr.130.

2. Sđd, tập 3, tr.539.

3. Sđd, tập 5, tr.72-73.

4. Sđd, tập 15, tr.593.

5. Sđd, tập 8, tr.387.

6. Sđd, tập 4, tr.366.